Fortune 500 Türkiye listesindeki şirketlerin net satışları 2011 yılında 553 milyar 186 milyon liraya yükseldi. Milyarlık şirket sayısı 107’ye yükselirken, Tüpraş ciroda, THY ise ihracatta lider oldu.
Dünya genelinde etkilerini sürdüren ve Avrupa’da daha da derinleşen küresel ekonomik krize rağmen Türk şirketleri 2011’de başarılı bir performans gösterdi. Fortune 500 Türkiye 2011 Araştırmasına göre 500 şirketin toplam cirosu 2010 yılına göre 2011’de yüzde 22.2 yükselerek 553.1 milyar liraya çıktı. Fortune 500 Türkiye listesinde Tüpraş, 2011 yılında net satış gelirlerini yüzde 58 artırarak 41 milyar 443 milyon liraya çıkardı ve zirvedeki yerini muhafaza etti. 11 milyar 815 milyon lira gelirle Fortune 500 listesine beş basamak yükselerek altıncı olan Türk Hava Yolları (THY) ise net satış gelirinin 11 milyar 305 milyon lirasını ihracattan sağlayarak ihracat lideri oldu.
İhracattaki yükseliş
Fortune 500 şirketlerinin net satışları 2011 yılında yüzde 22.2 artarak 553 milyar 186 milyon liraya yükseldi. Net satışların 419.7 milyar lirası iç, 133.5 milyar lirası ise dış satışlardan elde edildi. Net satışların önceki yıla göre artışında iç satışlardan ziyade dış satışların etkili olduğu görülüyor. 2011 yılında iç satışlar yüzde 17 civarında artarken ihracatın yüzde 39.4 artması bu durumu net şekilde ortaya koyuyor.
Listeye girmek zorlaşıyor
Fortune 500 Türkiye listesine girme çıtası ise ciddi şekilde yükseliyor. 2007 yılında listedeki 500’üncü şirketin net satış geliri 89.6 milyon lira iken, bu rakam 2008 yılında 78.2, 2009 yılında ise 88.7 milyon liraydı. 2010 yılında listedeki 500’üncü şirketin net satış geliri 127.3 milyon olurken, bu rakam 2011 yılında 51 milyon lira artarak 178.3 milyon liraya yükseldi.
Milyarlık şirketler
Fortune 500 Türkiye listesinde 1 milyar liranın üzerinde satış gelirine sahip şirket sayısı 2011 yılında önemli miktarda arttı. 2010 yılında 1 milyar liranın üzerinde satış gelirine sahip şirket sayısı 80 iken 2011 yılı listesinde 107. Fortune 500 Türkiye listesinin ilk yayımlandığı yıl olan 2007 baz alındığında 1 milyar liranın üzerindeki şirket sayısının o tarihten bu yana ikiye katlandığı görülüyor. 2010 listesinde yedi şirket 10 milyar liranın üzerinde satış gelirine sahipken 2011 yılı listesinde bu sayı dokuza çıktı. Ancak Türk şirketleri küresel ölçekte bakıldığında hâlâ çok küçük. Öyle ki; Fortune 500 ABD listesinin zirvesinde yer alan Exxon Mobil 452 milyar 926 milyon dolar, ikinci sıradaki Wal-Mart Stores 446 milyar 950 milyon dolar, üçüncü Chevron ise 245 milyar 621 milyon dolar net satış gelirine sahip. Merkez Bankası’nın 2011 yılı ortalama dolar kurunu (1.6713 TL) baz alarak yapılan hesaplamaya göre, Fortune 500 Türkiye’nin toplam satışları 330 milyar dolar 991 milyon dolar. Bu tabloya göre, Türkiye’nin 500 şirketinin net satışlarının toplamı Exxon Mobil ve Wal-Mart Stores’un yüzde 73-74’ünü ancak yakalayabilirken, üçüncü sıradaki Chevron’un üzerinde bir büyüklüğe ulaşıyor.
İhracat yüzde 39.4 arttı
FORTUNE 500’de yer alan şirketlerin net satışlarının yüzde 75.9’unu iç satışlar oluştururken, ihracatın payı 2010’a göre üç puana yakın yükselerek yüzde 24.1’e çıktı. Türk şirketlerinin pazar çeşitlemesine yönelmeleri meyvelerini verdi. Daralan pazarların yerine Afrika, Ortadoğu gibi yenilerinin konmaya başlamasıyla, Fortune 500 şirketlerinin yaptığı toplam ihracat önceki yıla göre yüzde 39.4 artarak 133 milyar 489 milyon liraya ulaştı.
2008 cirosunu da aştı 41.4 milyar liraya ulaştı
PAZAR payı, kurumsal güvenilirliği, üretim kompleksleri ve ortaklıklarıyla dünyanın önde gelen entegre petrol şirketlerinden Tüpraş, 2011’de net satış gelirlerini yüzde 58 artırarak 41 milyar 443 milyon liraya çıkardı ve Fortune 500 zirvesini kimseye bırakmadı. Tüpraş aynı zamanda kriz öncesi net satış gelirini (2008 yılı net satışları 30.5 milyar TL’ydi) de aşarak çıtayı yukarı çekti. Özelleştirmeden Koç Grubu tarafından 2005’te alınan Tüpraş’ın, Fortune 500 Türkiye listesi net satışları içerisinde aldığı pay yaklaşık yüzde 7.5 oldu. 2011 yılında petrol fiyatlarının dalgalı ve yüksek seyir izlemesi de Tüpraş’ın satış gelirlerinin artmasında etkili oldu. 7 milyar 89 milyon lira gelirle ihracat sıralamasında da ikinciliği koruyan Tüpraş, 2 milyar 841 milyon lira faiz, vergi öncesi kâr ile listede, kâr sıralamasında ikinciliğe yükseldi.
Çalışan sayısı arttı, kâr düştü
FORTUNE 500 Türkiye listesindeki şirketlerin ciroları hızlı yükselirken kârlar düştü. Şirketlerden 394’ü kâr açıklarken, zarar açıklayan şirket sayısı 106’ya çıktı. 2010 listesinde zarar açıklayan şirket sayısı 67’ydi. 2010’de 25 milyar 666 milyon lira olan Fortune 500 şirketlerinin net kârı, 2011’de yüzde 2.8 düşerek 24 milyar 932 milyon liraya geriledi. Ekonomideki canlanmaya paralel satışlarını artıran şirketler, çalışan sayısını ise artırdı. Krizin etkili olduğu 2009’da 43 bin çalışanı işten çıkaran Fortune 500 şirketlerinin, 2010 yılında 117 bin 232, geçen yıl da 74 bin 897 kişiyi işe aldığı görülüyor. Böylece şirketler, son iki yılda 192 binin üzerinde çalışana iş olanağı yarattı.
Petrol ve enerji önde
TÜM enerji şirketleri, petrol fiyatlarının yükselmesiyle listede ön sıralara çıktı. 2010 listesinde dördüncü sırada olan Petrol Ofisi 19 milyar 548 milyon lira gelirle 2011’de ikinciliğe, 2010’da yedinci olan Opet ise 14 milyar 948 milyon lira gelirle üçüncülüğe yükseldi. Türkiye Elektrik Dağıtım ise 14 milyar 232 milyon lira gelirle iki sıra gerileyerek 2011 listesine dördüncü sıradan girebildi. 2010’da listeye altıncı sıradan giren Türk Telekom ise 11 milyar 940 milyon lira gelirle 2011 listesinde beşinci sırada yer aldı. 155.1 milyar lira net satış geliri ile listede yüzde 28’lik paya sahip olan ilk 10 şirketin sekizi petrol, enerji ve elektrik sektöründe faaliyet gösteriyor.
Fortune 500’de ilk 50 şirket (Milyon dolar)
TÜPRAŞ 41.443
Petrol Ofisi A.Ş. 19.548
OPET Petrolcülük A.Ş. 14.948
TEDAŞ 14.232
Türk Telekom 11.940
THY 11.815
Shell & Turcas Petrol A.Ş. 10.760
Ford Otosan A.Ş. 10.445
TEİAŞ 10.043
EÜAŞ 9.926
TURKCELL 9.370
ERDEMİR 8.920
Arçelik 8.437
Enka 8.415
BİM 8.189
TOFAŞ 7.336
Vestel 6.976
Migros 5.753
Aygaz 5.455
Selçuk Ecza Deposu A.Ş. 5.074
İÇDAŞ 5.016
Doğuş Otomotiv 4.808
Anadolu Efes 4.761
JTI Tütün Ürünleri 4.331
PETKİM 3.891
Enerjisa 3.740
İGDAŞ 3.500
Coca-Cola 3.408
Polimeks 3.243
BSH Ev Aletleri 3.133
Unilever Türk 2.981
TKİ 2.907
TEMA Mağzacılık 2.852
OTOKOÇ 2.851
Carrefoursa 2.484
Kibar Dış Ticaret A.Ş. 2.402
Kroman Çelik San. A.Ş. 2.379
TPAO 2.374
Gübre Fabrikaları 2.276
Er-Bakır 2.268
T. Şeker Fabrikaları 2.265
KVK 2.230
Sarkuysan 2.202
Genpa 2.120
İpragaz 2.069
TESCO KİPA 2.063
Siemens 2.050
TCDD 2.046
Akdeniz İnşaat 1.986
Kolin İnşaat 1.907
. . .
İçerik sadece atıfta bulunularak yayınlanabilir: Demir Çelik Store. Editöryal görüş, yazarın görüşüne aykırı olabilir.
