Makina İmalat Sanayiinde 2008 Yılı Değerlendirmesi

Arslan SANIR
Makina İmalatçıları Birliği
Koordinatör

Ülkemizde makina sanayiinin eriştiği düzey çok iyi bilinmediğinden zaman zaman gerçekçi olmayan yorumlar yapılmaktadır. Avrupa Birliği Komisyonu adına hazırlanan rapora göre Türkiye, 2006 yılındaki 19,9 Milyar dolarlık imalatı ile Avrupa’nın 7. büyük makina imalatçısı konumundadır. 2008 yılındaki 20,9 milyar dolarlık imalat ile bu konumunu devam ettirdiği görülmektedir. 2007 yılında gerçekleşen 8 milyar dolarlık ihracat ile de ülkemizin ihracat sıralamasında 4. sektör durumundadır. Makina sektörümüzde ciddi yatırımların 1960’lı yıllarda yapıldığı dikkate alındığında, asırlık firmaların yer aldığı Avrupa ülkeleri arasında eriştiği nokta gerçek bir başarıya işaret etmektedir.

Makina sanayii; tekstil, mobilya, otomotiv, gemi inşa, tarım, inşaat, kimya, elektronik, uzay-havacılık, savunma, gıda sanayii gibi bütün önemli sektörlerin imalatı için gerekli olan üretim araçlarını sağlamakta, aynı zamanda uyguladığı teknolojiler ile bu sektörlerin prodüktivitesini de etkilemektedir. Herhangi bir imalat konusunda yaşanabilecek durgunluk, bu sektör için makina imal eden firmaların imalatlarında düşmelere neden olmaktadır. Dünyanın çok sayıda ülkesini etkileyen küresel krizler, sadece bir veya birkaç sektörü etkilememekte, hemen tüm sektörlerde bir duraklamaya neden olmaktadır. Bu tür krizin yaşanması değil, kriz beklentisinin oluşması bile sanayiin genelinde yatırımların ertelenmesine yol açmakta, krizin aşılması durumunda dahi, yatırımcının ortamın güvenli hale geldiğinden emin olmasına kadar acil olmayan makina alımları bekletilmektedir.

Bir süredir ülkemizde yaşanan olumsuz gelişmeler, cari açığın büyümesinden duyulan endişeler yanında, döviz kurlarının uzunca süredir olması gereken değerin altında kalması, farklı sektörlerdeki imalatçı ve ihracatçı kuruluşların geleceğe endişe ile bakmasına ve bu endişe ile yatırımların ve makina alımlarını ertelemelerine neden olmuştur. TÜİK verilerine göre, 2007 yılı Temmuz ayından beri her ay makina imalatında aylık 2-8 düzeyinde azalmalar yaşanmıştır. Son aylarda artan kriz beklentilerinin etkisi ile Ağustos 2008 ayında makina imalatı, bir önceki yılın aynı ayına göre 12,5 Eylül ayında ise 8,2 gibi önemli düşüşler göstermiştir. Kapasite kullanım oranı Kasım ayında, bir önceki yılın aynı ayındaki 75,1 değerinden 69,1’e gerilemiştir. Aralık ayında talepte önemli bir değişme olması beklenmemektedir. Makina ihracatının yılın ilk yarısında 30’un üzerinde artış göstermesine karşın Ağustos, Eylül ve Ekim aylarında gerçekleşen 18’lik artışlar da olumlu bir gösterge değildir. İhracat artış hızındaki düşüşte sadece dış ülkelerdeki gelişmeler değil, bir miktar değişse de döviz kurlarının hala olması gereken değerin altında kalması da etkili olmaktadır. Bu arada 2008 yılının ilk 10 ayında makina ihracatının 24 gibi bir artış göstermesine karşın imalatın azalması da dikkat çekicidir. İhracat yapan kuruluşlar ihracatlarını artırabildiklerine göre, bu firmaların imalatlarında da bir artış olmuştur. Dolayısıyla sektörün tümünde gözlenen imalat azalması, henüz ihracata yönelmemiş ve çoğu KOBİ niteliğindeki firmalarda, ortalamanın oldukça üstünde bir imalat azalması olduğuna işaret etmektedir.

Son dönemde, istihdamda ve çalışılan saatlerde de bir gerileme gözlenmektedir. Kasım ayı sonu itibariyle sektör genelinde toplam çalışan sayısının 2,5 ve çalışılan saatlerin 5 azaldığı anlaşılmaktadır. Makina ithalatı da Ağustos ayında 6,1 azalmış, Eylül ayında ise sadece 0,1 artmış, Ekim ayında tekrar 16,3 azalma olmuştur. Makina ithalatında azalma yıllardır görülmemişti. Bu veriler, son aylarda yurt içindeki yatırımlarda duraklama değil, önemli bir düşüş yaşandığı görüşünü desteklemektedir.

Bu veriler ışığında 2008 yılı sonu itibariyle imalatta 8 düzeyinde bir azalma olması ve 19,3 milyar dolara gerilemesi beklenmektedir. İhracat ise 20 oranında artış ile 9,6 milyar dolara ulaşabilecektir.

2009 yılının, özellikle ilk yarısında imalat azalmasının aylık ortalama 7-8 olarak devam edeceği tahmin edilmektedir. İkinci yarıda yavaş da olsa bir iyileşmenin başlaması beklenmektedir. 2001 yılında yaşanan kriz sırasında olduğu gibi 2009 yılında da ihracata daha fazla önem verilmesi ve özellikle yeni pazarlarda daha etkin çalışılması halinde ihracatın 10 düzeyinde artması mümkün olabilecektir. Bunun gerçekleşmesi halinde yılsonu itibariyle toplam makina imalatının 2008 yılı için öngörülen değerin 4-5 kadar altında kalacağı düşünülmektedir. Ancak bu durum daha çok ihracata yönelmiş olan firmaların durumunu korumalarına imkân verecektir. İç pazara yönelik çalışan KOBİ’lerin satışlarında ise 10’un üzerinde bir imalat azalmasının yaşanması beklenmektedir.


MİB Üyesi Paksan’ın Yeni Projeleri
Makina İmalatçıları Birliği üyesi PAKSAN Mühendislik Makina San. Ve Tic. Ltd. Şti. bilindiği gibi uzun yıllardır araç üstü platformlar, kendinden yürüyüşlü platformlar, çekilebilir platformlar, kurtarıcılı platformlar, vinçler ve itfaiye araçları imalatı yapmaktadır. PAKSAN Genel Müdürü ve MİB önceki dönem yönetim kurulu üyesi Sayın Ahmet Kaleli, Alman Ruthmann firması ile gerçekleştirdikleri 50-50 ortaklıkla 58 metrelik araç üstü platform imalatını gerçekleştireceklerini belirtmiştir. Bu platformlar konusunda uzmanlaşmış olan Ruthmann, Türkiye, Orta Doğu ve çevre ülke pazarlarına yalnız girmek yerine, konusunda başarılı çalışmalar yapan PAKSAN ile işbirliği yapmayı tercih etmiştir. Bu çalışmanın 2009 yılı ilk yarısında tamamlanması planlanmıştır.

Sayın Ahmet Kaleli, bu işbirliği dışında kendi imalat faaliyetleri arasında yeni bir itfaiye aracı hazırladıklarını, Türkiye’de 40 metrelik platformlu itfaiye aracı projesinin tamamlandığını ve bu konuda tek imalatçı olduklarını da ifade etmektedir.

Tayvan Takım Tezgâhları Sektörü

Tayvan’da 2007 yılında takım tezgahı imalatı 18 artış ile 4,49 milyar ABD $ olarak gerçekleşmiş, 3,47 $’lık ihracat yapılmıştır. İthalat ise 2,55 milyar dolar olup, ülke içi tezgah satışlarının 3,57 milyar dolar olduğu belirtilmektedir. 2008 yılı ilk 8 ayında imalat 7,6 ihracat 10,3 artmış, ithalat 38,7 ülke içi satışlar ise 29,9 azalmıştır.

Tayvan’da takım tezgahı imalatının 70’i CNC talaşlı imalat tezgahlarından oluşmaktadır.

. . .

İçerik sadece atıfta bulunularak yayınlanabilir: Demir Çelik Store. Editöryal görüş, yazarın görüşüne aykırı olabilir.