Sanayiye kazandıran Türkiyerkiye'yi gururlandıran projeler

Üniversitelerde, özel sektörün, devletin ve TÜBİTAK’ın da desteği ile yürütülen birçok araştırma projesi, Türkiye’yi gururlandırırken, sanayiye de önemli kazançlar sağlıyor.

Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı (TTGV), 14 yıl Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Müsteşarlığı yapan, TUBİTAK Bilim Kurulu Üyesi ve TTGV genel sekreterliği görevlerini yürüten, 2001 yılında vefat eden Dr. Akın Çakmakçı adına bu yıl 3’üncüsünü düzenlediği "Dr. Akın Çakmakçı Üniversite Sanayi İşbirliğinde En Başarılı Tez ve Kuruluş" yarışmasında, sanayiye önemli kazanç sağlayan 10 araştırmayı ödüllendirdi.

Ödüllendirilen projeler arasında, buzdolabının enerji tüketimini yüzde 10-15 azaltan kompresör üretimi, yerli RF enerji yükselteci projesi ile lastik üretiminde kullanılan kord bezinin dayanıklılığını artıran projeler de var.

Ar-ge çalışmaları sonucunda hafif ve dayanıklı araç, uçak üretiminde kullanılan magnezyum, dünyada ilk kez sürekli döküm yöntemi kullanılarak Türkiye’de 1,5 metrelik levhalar halinde basıldı. ASELSAN yerli üretim RF yükselteçleri kullanmaya başladı.

TTGV Yönetim Kurulu Başkanı Dr. Fikret Yücel, bilim ve teknolojiyi ekonomik ve toplumsal faydaya dönüştürmek açısından sanayi-üniversite işbirliğinin önemini vurgularken, bilim adamları ile iş hayatındaki girişimciler arasındaki ilişkinin, ürün, hizmet ve sürecin ticari değerinin görülmesini sağladığını belirtti.

Uluslararası rekabet gücünün artırılması, maliyetlerin düşürülmesi açısından ar-ge çalışmalarının çok önemli olduğuna dikkati çeken Dr. Yücel, üniversite sanayi işbirliğinin sağlanması açısından teknokentler, teknoparklar, mükemmeliyet merkezleri, teknoloji transfer merkezleri gibi ortamların sayısının artırılması ve güçlendirilmesi gerektiğini kaydetti.

TTGV tarafından ödüllendirilen, sanayide de uygulanmaya başlanan, böylece özellikle bazı alanlarda sanayi üretiminde dışa bağımlılığı ortadan kaldıran, döviz kaybını önleyen ve sanayiciye rekabet imkanı kazandıran bazı ar-ge projeleri şöyle:

-DÜNYADA İLK KEZ 1,5 METRE ENİNDE MAGNEZYUM LEVHA ÜRETİLDİ

İstanbul Teknik Üniversitesi’nde Dr. Özgür Duygulu, alüminyumdan daha hafif olan magnezyumun doğrudan döküm tekniği ile geniş levha olarak üretimini sağlayarak, sanayi açısından çok önemli bir sonuca imza attı.

TUBİTAK MAM Malzeme Enstitüsü’nde yapılan, DPT tarafından desteklenen projeye, Kütahya OSB’de kurulan sistem ile yüklenici VİG Makina her aşamada katkıda bulundu. İkiz merdaneli sürekli döküm tekniği kullanılarak magnezyum levha alaşımı üretimine yönelik proje ile Türkiye’de ilk kez bu metodla dünyanın en geniş levhalarının üretimi sağlandı.

Pazar payı ve ürün çeşitliliği son derece geniş global sektörler olan otomotiv, savunma, elektronik, uzay-uçak, spor malzemeleri, beyaz eşya-mobilya sanayiinde, ürünlerin ağırlığının düşürülmesi amacıyla magnezyum alaşımının kullanımı büyük önem taşıyor. Öz kütlesi alüminyum, titanyum ve demir-çelikten daha düşük olmasına karşın, yüksek mukavemet ve bükülmezliği, iyi döküm ve işlenebilme özelliği, iyi sönümleme kapasitesi, eloktromanyetik etkenlere karşı iyi zırh özelliği, efektif ısı dışarı dağıtımı, magnezyum alaşımlarını aday malzemeler arasında en üst sıralarda tutuyor.

Magnezyum alaşımı levhaların, özellikle, yakıt tüketimini azaltmak amacıyla araç ağırlıklarını düşürmeyi hedefleyen otomotiv endüstrisinde uygulama alanı bulacağı düşünülüyor. Magnezyum levha alaşımlarının mekanik özelliklerinin otomobildeki pek çok uygulamaya elverişli olduğu belirtilirken, kullanımın artırılması açısından ikiz merdaneli döküm sistemleri ile doğrudan levha dökümünün sağlanmasının önemli olduğu kaydedildi.

Konvansiyonel külçe haddesi ile levha üretimi son derece pahalı bir yöntem olduğu için, üstün özelliklerine rağmen magnezyum levha halen geniş çaplı bir endüstriyel tüketime ulaşamadı. Dünyada pek çok endüstriyel kurum, üniversite ve araştırma kurumu magnezyum alaşımları için sürekli döküm teknolojisi ile ilgili laboratuvar ve endüstriyel deneyler gerçekleştirirken, şimdiye kadar mevcut sistemlerle en geniş 700 mm’lik magnezyum levha elde edildi.

DPT tarafından da desteklenen ar-ge sonunda, ikiz merdaneli sürekli döküm yöntemi kullanılarak, Türkiye’nin ilk ve bu yöntemle dünyanın en geniş AZ31, AZ61, AZ91, AM50 ve AM60 magnezyum alaşımı levhaları, 1,5 metre genişliğinde ve 4-8 mm kalınlığında üretildi.

Levhanın 1,5 m eninde üretilmesi, otomobillerde doğrudan kullanılmasına olanak sağlayacak. Levhaların, otomotiv, elektronik ve savunma sanayiinde kullanılması, bu ürünlerin daha hafif üretilmesini sağlayacak, dolayısıyla yakıt tüketimini azaltacak. Magnezyum levhaların Türkiye’de üretiliyor olması, dışa bağımlılığı da kaldıracak.

Özellikle otomotiv, elektronik ve savunma sanayileri için parça bazında magnezyum levhaların uygulanmasının gelecek 5 yılda yapılması bekleniyor. Bu konuda, yurtiçi ve yurt dışı firmalardan teklif geldiği belirtildi.

Uluslararası alanda 6 ödül alan projeye ilişkin makale, ABD/San Francisco’da düzenlenen 138. The Minerals, Metal&Materials Society yıllık kongre ve sergisinde sunuldu ve 2010 hafif metaller bölümü Magnezyum-uygulamalar alanında en iyi makale seçildi.

-ASELSAN, YERLİ ÜRETİM RF GÜÇ YÜKSELTEÇLERİNE GEÇTİ

Aselsan AŞ’de çalışan Necip Şahan da ODTÜ ile birlikte yürütülen proje sonucunda, "Yüksek güçlü, geniş bant doğrusal RF Güç Yükseltici"nin Türkiye’de üretimini sağladı ve ASELSAN, tamamen yerli üretim bu ürünleri kullanmaya başladı.

Projeye ilişkin verilen bilgiye göre, uzun mesafe haberleşme ve haberleşme elektronik harp sistemlerinin en kritik parçası olarak nitelendirilen RF güç yükselteç birimleri’nin önemi, erişebildikleri çıkış gücü ve çalışma frekansı genişliğine göre artıyor.

ODTÜ Elektrik ve Elektronik Mühendisliği Bölümü’nün desteği ile yapılan çalışmalarla yurt dışındaki benzerlerinden daha doğrusal ve daha verimli RF güç yükselteçlerinin yurt içinde üretilmesi sağlandı. Çalışmalar sonucunda, ASELSAN’da süregelen çeşitli projelerde kullanılabilecek VHF-UHF frekans bantlarında, ultra geniş bantlı (yaklaşık 5 oktav), yüksek çıkış güçlü ve ayrıca VHF bandında geniş bantlı ve ultra yüksek güçlü (kW) güç yükselteç birimleri tasarlandı ve üretildi. Böylece, yurt içinde özgün üretim yapılarak, ithalat sonucunda yurt dışına büyük miktarda döviz aktarılması önlendi. Ayrıca, ihracatçı ülkelerin ithalat sırasında çıkarttığı engellerde ortadan kaldırılmış oldu.

Tez sonunda başarılı olduğu görülen çalışmalar sonucunda üretilen yükselteçler, 2008 yılında teslim edilen bazı kısa mesafe haberleşme, elektronik harp sistemlerinde kullanıldı. Yeni nesil haberleşme elektronik harap sistemlerinde daha önce yurt dışından temin edilen VHF-UHF ultra geniş bant yüksek çıkış güçlü yükselticinin yerini almak üzere benzer bir tasarım yapılırken, bunun da üretim planlaması tamamlandı.

Zamanla artırılacak güç yükselteci ürün çeşitliliği ile Aselsan’ın RF güç yükselteçlerinin ithalatının tamamen sona erdirilmesi planlanıyor.

-LASTİKLER İÇİN DAHA DAYANIKLI VE DAHA UCUZ MELEZ KORD BEZİ ÜRETİMİ

Kocaeli Üniversitesi’nden Yard.Doç. Dr. Ayşe Aytaç, KORDSA Global End.

İplik ve Kord Bezi San. ve Tic. A.Ş firması ile işbirliği halinde, lastik sanayiinde kullanılan geleneksel kordlar yerine aynı ve/veya daha yüksek başarım özellikleri gösterecek, naylon 6.6-poliester (Ny 6.6/PET) melez kordların daha düşük maliyetle üretilmesine yönelik yaptığı ar-ge çalışması sonucunda, müşteri isteklerine göre, geleneksel olarak kullanılan PET ve Ny 6.6 kordlarının yerine geçebilecek, daha üstün özelliklerde ve-veya daha ucuz Ny 6.6/PET melez kordlar üretimine olanak sağladı.

Çalışma sonucunda, Ny 6.6/PET melez kord geliştirme ve üretim teknolojisi know how’ı kazandırıldı. Kordsa Global, müşterilere, lastik tasarımına uygun kord tasarımı sunabilme, bilgi desteği sağlama ve önerilerde bulunabilme konularında liderliğini güçlendirdi, yeni ürün geliştirme konusunda rekabet gücünü artırdı.

11ülkede üretim sahası olan Kordsa Global’in dünyadaki tüm müşterilerine bu ürünü ulaştırabilecek konumda olduğu belirtilirken, geçen yıl melez kord konusunda bir firmadan ön onay alındığı, bu yıl ilk ticari ürün satışı yapılarak ürünün değişik pazarlarda tanıtılacağı kaydedildi.

Ny 6.6/PET melez kordlar, yüksek ve çok yüksek hız lastiklerinde, uçak ve kamyon lastiklerinde kullanılabileceği gibi, airspring, konjeyör bant bezi, V-kayışı gibi lastik dışı alanlarda da kullanılabilecek. Böylece yeni ürün, kord bezinin pazarını daha da genişletecek.

Çalışma sonucunda elde edilen ürün ticarileşirken, elde edilen bilgiler ulusal ve uluslararası alanda bilim dünyasına ve endüstrinin hizmetine sunuldu.

-BUZDOLABININ ENERJİ TÜKETİMİNİ DÜŞÜREN KOMPRESÖR

Arçelik AŞ Ar-Ge Merkezi bünyesinde çalışan Emre Oğuz da yaptığı çalışma sonucunda, soğutucu kompresörlerindeki enerji tüketiminin yüzde 10-15 azaltılmasını sağladı. Arçelik bu projeye uygun enerji verimliliği yüksek ürünler üretimine geçti.

Çalışma sonunda, 1.50 W/W olan kompresör SEK seviyesinin MTS model kompresörde 1,70 W/W seviyesine çıkarılması sağlandı. Kompresör verimliliğindeki bu artış, buzdolabı enerji tüketimini yüzde 10-15 azaltırken, yüksek verimli kompresörlerin Arçelik AŞ içinde üretilebilir olması sayesinde, benzer kompresörlerin ithal edilmesine gerek kalmadı.

Kapasitesi 3,5 milyon adet yıl olan Arçelik AŞ Eskişehir Kompresör İşletmesi’nde geçen yıl 700 bin adet yüksek verimliliğe sahip kompresör üretilirken, gelecek yıllarda bunun 1,5 milyona çıkarılması planlanıyor.

Arçelik-İstanbul Teknik Üniversitesi işbirliği ile yürütülen projenin, üniversite bünyesinde kompresör alanında tamamlanan en detaylı çalışma olduğu, üniversite bilgi altyapısının gelişmesine de katkıda bulunduğu, kompresör performansının geliştirilmesi konusunda işbirliği çalışmalarının sürdürüleceği belirtiliyor.

TTGV, 1991’deki kuruluşundan bugüne kadar 900’ün üzerinde teknoloji geliştirme projesine 300 milyon dolar tutarında destek sağladı.

Sanayi-üniversite işbirliğini sağlamak üzere, törende, tez sahipleri yanında, destekleyen firmalara ve üniversitelere, danışman hocalara da plaket verildi.

. . .

İçerik sadece atıfta bulunularak yayınlanabilir: Demir Çelik Store. Editöryal görüş, yazarın görüşüne aykırı olabilir.